Maak schaamte én kwetsbaarheid zicht- en hoorbaar!

Sinds 2017 geef ik les in het MBO en toevallig besloot ik afgelopen februari voor het eerst les te geven over het onderwerp discriminatie en racisme. En eerlijk? Ik vond het doodeng. Waarom? Het is een gelaagd onderwerp, met diepe wortels in het verleden. Je weet niet wat je in klassen en bij individuen naar boven haalt en (belangrijk!) de veiligheid in de groepen moet gewaarborgd worden. Ik won informatie bij collegae, las mezelf in en deed onderzoek. Zo ontstond een periode waarin alle soorten discriminatie in 1 les aan bod kwam. Eerste les: ethnische discriminatie ofwel: racisme. Ik besprak met de studenten hun eigen ervaringen, krantenartikelen en liet een stukje van ''wit is ook een kleur'' zien in de les. Daarbij legde ik ze het NLP communicatiemodel uit, waarin we spraken over filters. Vooral om bewustzijn te vergroten over hoe het in ons koppie allemaal werkt. Want die filters zijn eigenlijk spiegels. Ze laten namelijk precies zien wat wij hebben aangeleerd gekregen en welke overtuigingen / gewoontes daaruit voort zijn gekomen. Ondanks we soms niet altijd meer weten uit welke situatie dit kwam, of welke persoon ons dit aanbood. Het maakt dat we uiteindelijk voelen wat we voelen (gevoel) en doen wat we doen (gedrag). Vervolgens deden we een test op www.onderhuids.nl. ''Deze Implicit Association Test onderzoekt of het voor jouw brein makkelijker is om positief aan een lichte huidskleur of Nederlandse achtergrond te koppelen dan aan een donkere huidskleur of Marokkaanse achtergrond, of vice versa. De test meet dus of je bepaalde associaties makkelijker maakt dan andere, en of je brein voorgeprogrammeerd is om verschil te maken tussen mensen met een andere huidskleur of afkomst.'' Kortom: het test je filters en met name: hoe diep die filters reiken. Hoe oordeelloos je ook in dit onderwerp staat, je kan een confronterende uitslag verwachten. Studenten reageren met weerstand of willen uitleg van die test. Ik geef het ze, maar ga vooral het dialoog aan. Mijn rol in deze: vragen stellen. Enkel en alleen: oordeelloze vragen stellen. Want als we dát allemaal zouden doen, nieuwsgierig zijn - luisteren en vragen stellen. Zou er geen media meer zijn. Want aannames doen o.b.v. onze filters is het snelst, evenals de oordelen vellen o.b.v. onze filters. Inmiddels weet ik: het waren goede lessen. De studenten gingen in dialoog en schreven fantastische en ontroerende verslagen, ook over de andere lessen. Wat mij betreft dus een onderwerp waar juist over gesproken moet worden. Juist vanwege die gelaagdheid. Een student zei laatst zelfs:' 'Mevrouw ik voel me zo ongemakkelijk bij dit onderwerp.'' Ik vroeg ''waarom?'' en bleef vragen. Totdat de hele klas concludeerde schaamte en kwetsbaarheid te ervaren rondom dit onderwerp, of zijn of haar eigen mening. En zoals ik leerde uit de boeken van Brené Brown: schaamte houdt er niet van om uitgesproken of gezien te worden. Juist dát is wat deze lessen serie deed. Oordeelloos praten over een onderwerp waar we allemaal schaamte bij voelen op onze eigen manier. Of het nou onszelf of de ander betreft, we kennen allemaal het gevoel van discriminatie op onze eigen manier. We hebben er allemaal mee te maken (gehad). Maar helaas is die balans niet voor iedere groep en individu gelijk. Dus om dit vanuit moed en kwetsbaarheid bespreekbaar te maken is helend voor een individu en voor een dynamiek in een groep. En als we allemaal onze eigen schaamte en kwetsbaarheid bespreekbaar zouden maken is het helend voor een hele samenleving! Het gaat er voor mij dus over het durven zien en uiten van je eigen stem! Juist door kwetsbaar te zijn en te laten zien dat je een mens bent met vragen en filters. Juist door je gelaagdheid in schaamte en emoties te laten zien!